مخترع آسانسور کیست؟ تاریخچه آسانسور از آغاز تا امروز

اگر در شهرهای بزرگ هستید و در ساختمان های چند طبقه زندگی می کنید یا به واسطه کار و شغلی که دارید مادام مجبورید در برج ها و ساختمان های غول پیکر رفت و آمد کنید، در طی روز، بارها و بارها از آسانسور استفاده کرده اید و گاهی دقایقی معطل شده اید تا این وسیله بالابر به طبقه مورد نظر شما برسد تا با خیال راحت و بدون اتلاف وقت و انرژی میان طبقات مختلف تردد کنید. امروزه آسانسورها بخشی از زندگی روزمره ما شده اند و اگر به دلیلی امکان استفاده از آن ها فراهم نشود، رفت و آمد ما پر زحمت خواهد شد. ولی آیا تاکنون به این موضوع فکر کرده اید که استفاده از آسانسورها از چه زمانی در تمدن بشری آغاز شده و سیر تکامل آن به چه صورت بوده است؟

تاریخچه آسانسور

از ابتدای تمدن بشری، انسان ها به دنبال راهی برای حمل و نقل عمودی کارآمد به منظور جا به جایی بار و مسافر به سطوح مختلف بوده اند و هر گونه دستگاه، سازه یا تجهیزاتی که برای بالا و پایین بردن کالا استفاده می شده است، اولین آسانسورهای ساخته شده تلقی می شوند. تاریخچه آسانسور به چند صد سال قبل از میلاد مسیح باز می گردد و به آسانسورهای قدیمی، بالابر گفته می شد. انواع بالابرها تقریباً از سه قرن قبل از میلاد مسیح استفاده می شدند و اکثراً انرژی مورد نیاز برای جا به جایی آن ها از طریق نیروی انسانی، حیوانی یا بعضی اوقات مکانیسم های هدایت آب تأمین می شد.

ساخت آسانسورهای مدرن به دهه های آغازین 1800 میلادی باز می گردد. تقریباً از اواسط قرن نوزدهم، آسانسورها اغلب با بخار کار می کردند و برای حمل مواد در کارخانه ها، معادن و انبارها مورد استفاده قرار می گرفتند. در سال 1823، دو معمار به نام های «برتون» و «هومر»، کابینی تحت عنوان «اتاق صعود» را ساختند. از این آسانسور ابتدایی برای انتقال گردشگران به سکویی برای تماشای منظره پانوراما از شهر لندن استفاده می شد و آن ها برای استفاده از آن مبلغی را دریافت می کردند.

در سال 1846، سر «ویلیام آرمسترانگ» جرثقیل هیدرولیکی را برای اولین بار معرفی کرد و در اوایل دهه 1870، ماشین های هیدرولیک جایگزین آسانسور مجهز به سیستم بخار آب شدند. آسانسور هیدرولیکی توسط یک پیستون سنگین پشتیبانی می شد، در یک سیلندر حرکت می کرد و توسط فشار آب (یا روغن) ناشی از کارکرد پمپ ها، بالا و پایین می رفت.

ساخت ترمزهای آسانسور توسط «الیشا اوتیس»

الیشا گریوز اوتیس اولین آسانسور را اختراع نکرد، اما او وسیله مهم تری تحت عنوان «اولین آسانسور ایمنی مسافر» را اختراع کرد.

در سال 1853، «اوتیس» یک آسانسور باری مجهز به یک وسیله ایمنی برای جلوگیری از سقوط بر اثر بریده شدن کابل پشتیبان ساخت و این کار او باعث افزایش اعتماد عمومی به استفاده از آسانسورها شد. او برای اثبات ادعای خود، کابین آسانسور را به بالای ساختمان بلندی برد و سپس عمداً کابل های بالابر آسانسور را برید؛ با این وجود به دلیل ترمزهایی که «اوتیس» اختراع کرده بود، به جای اینکه کابین آسانسور سقوط کند، متوقف شد.

در حالی که «اوتیس» در واقع اولین آسانسور را اختراع نکرد، ترمزهایی را اختراع کرد که نصب آن ها در آسانسورهای مدرن، به آسمان خراش ها وجهه معقولی داد.

در سال 1853، «اوتیس» شرکتی برای ساخت آسانسور تأسیس کرد و یک آسانسور با سیستم بخار را به ثبت رساند و در سال 1857، او در شرکت آسانسور اوتیس ساخت آسانسورهای مسافری را آغاز کرد که اولین آسانسورهای عمومی جهان محسوب می شوند.

امروزه کارخانه آسانسور اوتیس بزرگ ترین تولید کننده سیستم های حمل و نقل عمودی در جهان هستند.

زندگینامه «الیشا اوتیس»

«الیشا اوتیس» در صنعت آسانسور جهان فرد مهمی محسوب می شود و هم اکنون آسانسورهای شرکت «اوتیس»، از بهترین های این وسیله در دنیا هستند؛ از این رو بد نیست درباره او بیشتر بدانیم.

«الیشا اوتیس» در سوم آگوست 1811 در «هالیفاکس» ورمونت به دنیا آمد و کوچک ترین فرزند از شش فرزند خانواده بود. او در بیست سالگی به «تروی» در نیویورک نقل مکان کرد و به عنوان راننده واگن مشغول به کار شد. در سال 1834، با «سوزان هیتون» ازدواج کرد و از او صاحب دو پسر شد. ولی متأسفانه همسرش درگذشت و «اوتیس» جوان را با دو فرزند کوچک تنها گذاشت.

در سال 1845، «اوتیس» پس از ازدواج با همسر دوم خود، «الیزابت بوید»، به آلبانی نیویورک نقل مکان کرد و به عنوان یک مکانیک برای شرکت Otis Tingley & Company مشغول به کار شد. اینجا بود که «اوتیس» برای اولین بار شروع به اختراع کرد. از جمله اولین اختراعات وی، ترمز ایمنی راه آهن و اصلاح عملکرد توربین بود. او در هشتم آوریل 1861 در یونکرز نیویورک بر اثر دیفتری درگذشت.

مخترع آسانسور برقی

آسانسورهای برقی در اواخر قرن نوزدهم متداول شدند. «ورنر فون زیمنس» مخترع آلمانی، اولین آسانسور برقی را در سال 1880 ساخت و «الکساندر مایلز» آسانسور برقی خود با درهای اتوماتیک را در سال 1887 به ثبت رساند.

بسیاری از تغییرات در طراحی و نصب آسانسور با پیشرفت های چشمگیر سیستم های الکترونیکی در طول جنگ جهانی دوم ایجاد شدند.

تاریخچه آسانسور در ایران

گفته می شود تاریخ آمدن آسانسور به ایران به زمان ناصرالدین شاه قاجار باز می گردد، یعنی دقیقاً به یکی از سفرهای او به فرنگ. او در این سفر در بیمارستانی در انگلیس بالابری را می بیند و تصمیم می گیرد از آن وسیله در کاخ گلستان هم استفاده کند و به این صورت، اولین آسانسور سر از کاخ گلستان در می آورد.

اما دومین آسانسوری که وارد ایران شد در زمان احمد شاه قاجار و در پالایشگاه نفت آبادان بود که متأسفانه در حال حاضر اثری از هیچ کدام از این آسانسورها موجود نیست.

از سال 1335 آپارتمان سازی در شهرهای بزرگ ایران شروع شد، پس واضح است که تا قبل از این سال، آسانسورها نقشی در ساختمان ها نداشته باشند.

در ابتدا آسانسورها به صورت کامل به ایران وارد می شدند که اولین وارد کننده آن هم یک شرکت سوئیسی بود.

در سال 1345 با توجه به ساخت شهرک های مسکونی در حاشیه شهرهای بزرگ، وزارت مسکن و شهرسازی وقت، برای راه اندازی اولین کارخانه تولید آسانسور در ایران برنامه ریزی کرد. در ادامه این طرح، در سال 1350، سنگ بنای اولین کارخانه ساخت آسانسور در ایران با نام شیندلر در شهر صنعتی البرز قزوین گذاشته شد و این کارخانه در سال 1353 با ظرفیت محدود و تحت لیسانس شرکت سوئیسی شیندلر شروع به ساخت آسانسور کرد.

کارخانه آسانسور شیندلر به واسطه تکنسین های آموزش دیده آن، امروزه مادر صنعت نوين آسانسور در ايران محسوب می شود.

در همان سال ها شرکت «اوتیس» نیز وارد ایران شد و به شکوفایی صنعت آسانسور در ایران کمک قابل توجهی کرد.

سخن پایانی

از زمانی که انسان ها تصمیم به جا به جایی اشیا به صورت عمودی گرفتند، استفاده از انواع بالابرهای ابتدایی رایج شد. این تاریخ، به سیصد سال پیش از میلاد مسیح باز می گردد. در آن زمان برای بالابردن بالابرهای ابتدایی، از نیروی انسانی و حیوانی استفاده می شد و کم کم استفاده از نیروی جریان آب هم به آن افزوده شد. از اوایل قرن نوزدهم، بخار آب به عنوان نیروی محرک برای جا به جایی آسانسورها به کار رفت و کم کم این نیرو به سیستم هیدرولیکی منتقل شد. «الیشا اوتیس» یکی از تأثیرگذارترین افراد در صنعت آسانسور است که توانست با ساخت ترمز برای آسانسور، انقلابی در این صنعت به وجود آورد.

استفاده از آسانسورهای برقی در اواخر قرن نوزدهم رایج شد. و اما در ایران از زمان ناصرالدین شاه آسانسور وارد ایران شد ولی اولین کارخانه ساخت آسانسور در ایران در سال 1353 تأسیس شد.