آیا آسانسور سقوط می کند؟ [تمامی علت ها و راه های پیشگیری]

آسانسور یکی از کاربردی ترین وسایل حمل و نقل و راهی ایمن برای رفتن به طبقات مختلف ساختمان ها محسوب می شود و امروزه کمتر مکانی را می توان یافت که فاقد آن باشد. از آنجایی که افراد در طول روز به دفعات در ساختمان های اداری، پارکینگ ها، هتل ها، بیمارستان ها و منزل از این وسیله استفاده می کنند؛ یکی از دغدغه های اصلی تولید کنندگان آسانسورهای مدرن، ایجاد سیستم ایمنی برای جلوگیری از سقوط آسانسور است.

با توجه به اینکه آسانسورهای مدرن مجهز به ترمز، سیستم ایمنی پاراشوت، کابل های قوی و ضربه گیر هستند، خوشبختانه بروز حوادثی نظیر سقوط آسانسور به امری محال تبدیل شده است. در ادامه به بررسی علت های احتمالی سقوط آسانسور و راه های پیشگیری از آن پرداخته می شود.

آمار سالانه فوتی‌ های آسانسور

این روزها استفاده از آسانسور در بیشتر ساختمان ها برای جابجایی و رفت و آمد از طبقات مختلف، بسیار حائز اهمیت می باشد و در واقع یکی از تجهیزات اصلی و مزیت های یک ساختمان و آپارتمان به شمار می رود. در هر صورت استفاده از آسانسور باید همراه با رعایت نکات و اصول امنیتی و ایمنی باشد.

طبق آمار اعلام شده، آسانسورها 80 میلیارد دفعه جابجا می شوند و حدود 28 نفر در طول سال به دلیل سقوط آسانسور، جان خود را از دست می دهند. البته جالب است بدانید که حوادث مربوط به پله برقی از حوادث آسانسور چندین برابر بیشتر است.

سقوط آسانسور چه افرادی را تهدید می‌کند؟

فرقی ندارد که از چه طبقه ای از جامعه باشیم و چه شغلی داشته باشیم، حتی فرقی ندارد که در یک ساختمان مسکونی، تجاری، بیمارستان و غیره از آسانسور استفاده می کنیم، در هر صورت همه ما در معرض خطر سقوط آسانسور قرار داریم.

البته اشاره به این نکته الزامی است که این خطر برای تعمیرکاران و نصاب ها بسیار بالا است، از این رو رعایت نکات ایمنی برای این افراد از اهمیت بالایی برخوردار است. در بیشتر موارد علت اصلی سقوط آسانسور به رعایت نشدن استاندارد نصب، نگهداری و هم چنین عدم انجام سرویس های دوره ای در زمان مناسب باز می گردد.

بررسی علت ها و راه های پیشگیری از سقوط آسانسور

بر اساس تحقیقات، آسانسورها وسایلی کاملا ایمن هستند و تا زمانی که همه قطعات آن به درستی کار کنند، هرگز دچار حادثه نمی شوند. در ادامه چند مورد که خرابی آنها ممکن است منجر به سقوط آسانسور شود، ذکر خواهد شد؛ اما توجه داشته باشید که با سرویس های منظم و ماهیانه احتمال وقوع این حادثه به حداقل خواهد رسید.

• پاره شدن کابل

در آسانسورهای کششی چهار کابل فولادی وظیفه نگه داشتن کابین را به عهده دارند؛ این آسانسورها به وسیله کابل ها، قرقره ها و وزنه تعادل حرکت می کنند. در صورتی که هر کدام از کابل ها به دلیل کهنگی و فرسودگی پاره شوند، کابل های دیگر کابین را نگه داشته و از سقوط آن جلوگیری می کنند.

هر کدام از کابل ها به تنهایی قادر به نگه داشتن کابین هستند. در صورت پاره شدن هر چهار کابل و حرکت سریع کابین به سمت پایین، گاورنر سرعت سنج وارد عمل شده و ترمزهای ریل را فعال می کند. با توجه به این نکات، احتمال سقوط این آسانسورهای بسیار کم است و به ندرت اتفاق می افتد.

• عمل نکردن پاراشوت یا ترمز ایمنی

پاراشوت یکی از مهمترین قسمت های آسانسورهای مدرن است. ترمز ایمنی وظیفه متوقف کردن آسانسور را دارد و در مواقعی که کابین با سرعتی بیشتر از سرعت معمول به سمت پایین حرکت کند، فعال می شود. همچنین در صورتی که کابین از اتصالات جدا شود، ترمز ایمنی عمل کرده و از طریق درگیر شدن با ریل های راهنما، آسانسور را متوقف می کند.

ممکن است پاراشوت به دلایل مختلفی عمل نکند؛ این دلایل عبارتند از عدم تطابق سرعت آسانسور با سرعت فعال شدن پاندول های گاورنر، قرینه نبودن فک ها، عدم تطابق پاراشوت با ریل نصب شده، عدم تنظیم فاصله فک ها تا ریل، عدم تنظیم محل تلاقی سیم بکسل ها و هماهنگ نبودن فلکه چاه با ظرفیت آسانسور.

• سقوط آزاد وزنه تعادل

معمولا وزنه تعادل با گذشت زمان یا شرایط جوی، دچار فرسودگی نمی شود و به وسیله نبشی و شاسی اصلی کاملا محکم بسته می شود. در صورتی که وزنه تعادل به درستی نصب نشده باشد، احتمال سقوط آسانسور وجود دارد.

وزنه تعادل نیز به ترمز ایمنی یا پاراشوت مجهز است و در مواقع خطر یا زمانی که وزنه تعادل با سرعتی بیشتر از سرعت گاورنر به پایین حرکت کند، عمل کرده و آن را متوقف می کند.

• خرابی قرقره ها

در صورت خراب شدن قرقره ها و درست عمل نکردن آنها، آسانسور سقوط کرده و به داخل چاه می افتد.

علل متداول در حوادث آسانسور

در صورتی که آسانسور معیوب باشد یا به صورت منظم تعمیر و سرویس نشود، ممکن است حوادثی برای کاربران اتفاق بیافتد که در ادامه به آنها می پردازیم.

• قطع شدن برق و آتش سوزی

قطع شدن برق آسانسور یا اتصالی کردن سیم ها یکی از اتفاقات شایع در آسانسور است. این حوادث به دلیل فرسودگی، استاندارد نبودن سیستم برق رسانی و خطای تعمیرکار آسانسور اتفاق می افتد. با توجه به این نکته مالکان ساختمان موظفند که به صورت ماهیانه آسانسور را توسط تعمیرکاران حرفه ای مورد بازبینی و سرویس قرار دهند.

• سرعت بیش از حد آسانسور

اگر سرعت آسانسور بر اساس ظرفیت و تعداد طبقات به درستی تنظیم نشود، کابین با سرعت زیاد حرکت می کند و احتمال دارد کاربران در حین حرکت به زمین بیافتند یا با دیواره های آسانسور برخورد کنند؛ بنابراین یکی از مهمترین وظایف نصاب و سرویس کار تنظیم سرعت مناسب برای آسانسور است.

• توقف ناگهانی

توقف های ناگهانی به دلیل قطعی برق یا فرسودگی و خرابی قطعات آسانسور اتفاق می افتند. هنگام نصب آسانسور برای توقف آن در هر طبقه برنامه ریزی می شود، در صورتی که این کار با دقت انجام نشود یا سیستم برق رسانی آسانسور دچار مشکل باشد، احتمال توقف های ناگهانی وجود دارد؛ در هنگام وقوع این حادثه ممکن است افراد به زمین بیافتند و اندام های آنها آسیب ببیند.

• باز نشدن درب ها

سرعت باز و بسته شدن درب ها یکی از نکاتی است که باید در هنگام نصب آسانسور مدنظر قرار گیرد. اگر درب آسانسور به سرعت بسته شود، ممکن است اندام های کاربران در بین آن گیر کرده و آسیب ببیند.

باز نشدن درب آسانسور یکی دیگر از اتفاقات شایع در این زمینه است که به عواملی نظیر خرابی قطعات، عدم سرویس منظم، ایراد در لته ها، مشکل در سیم کشی درب اتوماتیک، خرابی موتور، عمل نکردن سنسورها، عدم تعویض منظم قطعات و استفاده از قطعات ارزان و بی کیفیت مربوط است.

• سقوط افراد در داخل چاهک آسانسور

عواملی از قبیل پاره شدن کابل ها و قفل نکردن درب ورودی در زمان تعمیر و سرویس آسانسور، منجر به سقوط افراد به داخل چاهک می شود.

• توقف آسانسور در بین طبقات

مواردی نظیر خروج کابین از ریل راهنما، گیرپاچ کردن گیربکس موتور، جمع شدن سیم فولادی روی کابین، فرسودگی و خرابی قطعات از جمله عواملی هستند که موجب توقف ناگهانی آسانسور در بین طبقات می شود.

• محبوس شدن در کابین آسانسور

در صورت قطع برق، عدم وجود ژنراتور در ساختمان، عدم وجود سیستم black out در آسانسور، عدم سرویس منظم، استفاده از قطعات نامرغوب و بی کیفیت، عدم مهارت تکنسین ها و باز نشدن درب از جمله عواملی هستند که منجر به محبوس شدن کاربران در کابین می شود.

• عدم سرویس منظم

آسانسور یک وسیله پیچیده است و به تعمیر و نگهداری منظم نیاز دارد. تکنسین ها باید نسبت به سلامت کابین، درب ها، وزنه تعادل، ضربه گیرها، قرقره ها، کابل ها و سایر قطعات اطمینان حاصل کنند. احتمال وقوع حوادث ذکر شده با تعمیر و سرویس منظم به حداقل می رسد.

چه اجزایی از سقوط آسانسور جلوگیری می‌کند؟

یکی از علت های اصلی سقوط کردن آسانسور در گذشته، پاره شدن کابل بود، حتی در برخی از فیلم ها نیز شاهد این موضوع بوده ایم. اما به دلیل پیشرفت تکنولوژی و فناوری، تجهیزات و اجزای ایمنی در ساختار آسانسور لحاظ می شوند که احتمال سقوط آن را به شدت کاهش می دهند.

بر اساس قانون آسانسور که جزئی از قوانین نظام مهندسی و کنترل ساختمان می باشد، تجهیزاتی که در ادامه بیان می کنیم، برای تمام آسانسورها در هر جایی و باهر کاربردی به منظور کاهش خطر سقوط آسانسور و کاهش صدمه دیدن افراد در کابین، الزامی و حیاتی است.

1. ترمز

اگر یک آسانسور ترمز قدرتمندی داشته باشد، حتی هنگام سقوط کردن آسانسور نیز نگرانی خاصی وجود ندارد و این امکان وجود دارد که در هر طبقه از ساختمان آسانسور را متوقف نمود.

ترمز آسانسور به سیم های بکسل متصل می باشد که در هنگام سقوط مانع از افتادن کابین آسانسور می شود. سیستم ترمزی که پر قدرت و با دقت و سرعت بالا و همچنین اتوماتیک باشد، اجازه نمی دهد که کابین آسانسور حتی 1 سانتی متر جابجا شود.

2. پاراشوت

پاراشوت نام دیگر ترمز اضطراری یا ترمز دوم است. زمانی این بخش فعال می شود که کابل های آسانسور شل شوند و یا  این که سرعت آن از حد مجاز و مشخص تجاوز کند. به این ترتیب آسانسور هنگام سقوط متوقف می گردد.

پاراشوت بنا به صلاحدید مهندسان در بالا و یا پایین یوک نصب می شود. عملکرد این قسمت به صورت مکانیکی است و از این رو حتی در زمانی که برق قطع شده باشد، به صورت خودکار عمل می کند، مگر این که مشکل فنی وجود داشته باشد.

3. کابل

 برای رفت و آمد و یا همان بالا و پایین رفتن آسانسور، وجود یک کابل کافی است. اما این این روزها هر آسانسور با 4 کابل تولید می شود که برای افزایش ایمنی در نظر گرفته شده است. امروزه علت سقوط آسانسور نمی تواند به پاره شدن کابل ارتباط داشته باشد، مگر این که استانداردهای مورد نیاز رعایت نشده باشند.

4. ضربه گیر

وجود ضربه گیر در اجزای آسانسور بسیار حائز اهمیت است و تاثیر بسزایی در حفظ جان افراد دارد. این ضربه گیر معمولا در انتهای آسانسور قرار دارد که شدت ضربه وارد شده هنگام سقوط کابین آسانسور را به افراد کاهش می دهد.

این ضربه گیر از جنس پلی اورتان، فنری و یا هیدرولیکی می باشد و در چهار طرف آسانسور نصب می گردد. وقتی آسانسور به سمت پایین سقوط می کند، ابتدا با به این ضربه گیرها برخورد می کند.

5. باز شدن درب آسانسور

دیگر احتمال حبس و گیر افتادن افراد در آسانسور وجود ندارد، درب آسانسور های مدرن امروزی توسط اپراتور و تعمیرکاران باز می شود.

نصب استاندارد و دقیق هر یکی از این تجهیزات بسیار حیاتی و کلیدی است، در غیر این صورت سقوط آسانسور و از دست رفتن جان افراد یا حتی آسیب های جدی به اشخاص دور از انتظار نیست.

کارهایی که در زمان سقوط آسانسور باید انجام داد

می دانیم که این اتفاق چقدر می تواند سرشار از اضطراب و دلهره باشد و حتی اجازه فکر کردن را از آدم می گیرد. اما علت آسانسور سقوط کرده هر چیزی باشد، فرقی ندارد، در هر صورت این شما هستید که باید با حفظ آرامش بتوانید اقدامات حیاتی را انجام دهید، چرا که هر ثانیه در این مدت زمان کوتاه، سرنوشت ساز است و از اهمیت بالایی برخوردار است.

1. نفس عمیق بکشید

اگر نتوانید آرامش تان را حفظ کنید، نمی توانید تصمیم آگاهانه و درستی بگیرید و از این رو شدت وارد شدن آسیب به اعضای بدن تان بسیار زیاد خواهد بود. به همین ترتیب اصلا در کابین آسانسور بالا و پایین نپرید و به دیواره ها و درب های آسانسور ضربه نزنید.

2. تماس بگیرید

باید خیلی سریع و در مدت زمان کوتاه با یکی از اعضا خانواده، بستگان و آتش نشانی تماس بگیرید و کمک بخواهید. مهم ترین نکته ای که باید بدانید این است که اگر با ساختار آسانسور آشنا نیستید، هرگز درب آسانسور را باز نکنید.

3. از زنگ هشدار استفاده کنید

بلافاصله هنگام سقوط آسانسور از زنگ هشدار استفاده کنید، به این ترتیب می توانید خیلی سریع دیگران و سایر ساکنین در ساختمان را از این که آسانسور سقوط کرده است، مطلع بسازید.

4. از جان خود محافظت کنید

از بالا و پایین پریدن یا صاف ایستادن پرهیز کنید.در نهایت باید در کف آسانسور به پشت دراز بکشید و یک جسم و شیء نرم را زیر سر خود قرار دهد، مثلا از کیف دستی خود استفاده کنید. همچنین می توانید دستان خود را دور سرتان بگذارید. به این ترتیب شدت حادثه و صدمات وارده به شما کاهش می یابد.

راه های جلوگیری از سقوط آسانسور

این که آیا آسانسور سقوط می کند یا خیر را هیچ کس نمی تواند پیش بینی کند، از این رو همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. به این منظور لازم است مواردی که در ادامه بیان می کنیم را برای پیشگیری از سقوط آسانسور در نظر داشته باشید:

• خرید آسانسور از یک شرکت معتبر که به کیفیت محصولات خود شناخته شده است
• نصب دقیق و استاندارد آسانسور توسط تکنسین متخصص و مجرب
• استفاده از تجهیزات و لوازم با کیفیت و استاندارد بالا
• رعایت سرویس های دوره ای و ماهانه توسط تیم متخصص و کاربلد
• وجود تجهیزات ایمنی در آسانسور که کیفیت بسیار بالایی دارند، مانند سیستم ترمز، تلفن و هشدار خطر

سخن پایانی

امروزه با توجه به پیشرفت تکنولوژی و استفاده از قطعات و تجهیزات استاندارد و با کیفیت، بسیار به ندرت پیش می آید که آسانسور سقوط کند و شما می توانید با اطمینان خاطر از این وسیله کاربردی استفاده کنید. از جمله عواملی که در سقوط آسانسور نقش دارند می توان به پاره شدن کابل ها، عمل نکردن ترمز ایمنی، خرابی قرقره ها و سقوط آزاد وزنه تعادل اشاره کرد.

سرویس ماهیانه توسط کارشناسان و تعمیرکاران حرفه ای می تواند خطر وقوع حوادثی نظیر محبوس شدن در آسانسور، سقوط کابین، فرسایش کابل ها و وقوع آتش سوزی، باز نشدن درب، سقوط افراد به داخل چاهک آسانسور و توقف های ناگهانی را کاهش دهد.

در زمان وقوع حوادث مربوط به آسانسور ابتدا آرامش خود را حفظ کرده و از طریق تماس تلفنی از افراد متخصص کمک بخواهید. در زمان سقوط کابین بهتر است کف کابین به پشت دراز بکشید تا آسیب و جراحات کمتری به شما وارد شود.